از کجا بفهمیم بیماری لثه داریم ؟

بیماری لثه یکی از بیماری های دهان و لثه می باشد . بیماری لثه یا ژنژیویت به التهاب بافت‌های پیرامون دندان گفته می‌شود که در بیشتر موارد ناشی از عدم رعایت بهداشت مناسب دهان است. ژینژیویت وضعیتی بسیار متداول است که از نظر شدت طیف گسترده ‌ای را شامل می‌شود. بیماری لثه با قرمزی و تورم لثه و همچنین خونریزی در هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن شناخته می‌شود با این حال ممکن است دچار بیماری لثه باشید اما هیچ علائمی نداشته باشد. پریودنتیت عفونت پیشرفته لثه است و گاهی اوقات ممکن است فردی هم دچار ژنژیویت باشد و هم پریودنتیت.

تفاوت ژنژیویت و پریودنتیت چیست؟

ژینژیویت التهاب لثه پیرامون دندان است در حالی که پریودنتیت زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان زیر لثه دچار التهاب یا عفونت شده باشد.
هنگامی که ذرات غذا با بزاق دهان ترکیب شده و پلاک باکتریایی در سطح دندان تشکیل می‌دهند، به مرور زمان لثه دچار تحریک و التهاب شده و ژینژیویت اتفاق می‌افتد. در صورتی که پلاک دندان با مسواک و نخ دندان تمیز نشود، مواد معدنی به ساختار آن اضافه شده و سخت میگردد. در این شرایط به آن جرم یا رسوب گفته می‌شود که بسیار سخت بوده و با مسواک تمیز نمی‌شود بلکه حتماً باید با جرم گیری در مطب دندانپزشکی آنها را پاک کنید.
هم پلاک و هم جرم دندان به محل مناسبی برای تجمع باکتری‌ها و کلونی سازی آنها تبدیل می‌شود و در صورتی که به موقع از سطح دندان پاک نشود، تحریک، التهاب لثه اتفاق می‌افتد. در صورتی که ژنژیویت را درمان نکنید پیشروی کرده و به وضعیت بدتری به نام پریودنتیت تبدیل می‌شود. در اینجاست که استخوان زیر لثه دچار التهاب و عفونت شده و شروع به تحلیل رفتن می‌کند.

چه عواملی باعث ایجاد بیماری لثه می‌شوند؟

اولین عامل التهاب و عفونت لثه عدم رعایت بهداشت مناسب است که باعث تجمع باکتری‌ها در سطح دندان و مرز لثه می‌شود. اما برخی عوامل باعث افزایش احتمال تجمع باکتری‌ها یا التهاب و عفونت لثه می‌شوند. در اکثر موارد تجمع پلاک عامل اصلی التهاب لثه می باشد . با این حال چندین غامل دیگر نیز در عفونت لثه وجود دارد که ممکن است شما از آن ها اطلاع نداشته باشید. در اینجا چند علت اصلی ایجاد بیماری لثه و نکاتی در مورد چگونگی جلوگیری از عفونت لثه را ارائه می کنیم . این عوامل زمینه ‌ساز عبارتند از:
• سیگار کشیدن : سیگار کشیدن در عملکرد طبیعی سلول های بافت لثه اختلال ایجاد می کند و باعث می شود دهان شما در برابر عفونت هایی مانند بیماری های لثه آسیب پذیر تر شود .عادت سیگار کشیدن را کنار بگذارید و به جلوگیری از عفونت لثه و التهاب آن کمک کنید .
• کجی، همپوشانی و نامرتبی دندانها : کج بودن دندان و نامرتب بودن آنها سبب گیر کردن غذا و تجمع پلاک میشود . به کمک درمان ارتودنسی از بیماری لثه جلوگیری کنید . در مسواک زدن و نخ دندان کشیدن در آن نواحی برای جلوگیری از عفونت لثه مانند پلاک بسیار مراقب باشید.
• تغییرات هورمونی مانند بلوغ، بارداری و یائسگی : هنگامی که باردار هستید یا طی دوره های قاعدگی ماهانه، هورمون ها بالا و پایین می روند و لثه ها را در معرض بیماری لثه قرار می دهد. در دوران بارداری ممکن است هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن لثه های شما ملتهب و تحریک شود و پف کنو و حتی کمی خونریزی کند. اگر این علائم را تجربه کردید در صورت داشتن هر گونه سوال با دندانپزشک خود مشورت کنید.
• سرطان و درمان سرطان
• مصرف الکل
• استرس
• تنفس از راه دهان
• تغذیه نامناسب : دریافت تمام ویتامین های روزانه کار سختی است اما عدم دریافت ویتامین  سی کافی میتواند برای سلامت لثه شما مضر باشد . برای کمک به جلوگیری از بیماری لثه مثدار زیادی آب بنوشید و اطمینان حاصل کنید که یک رژیم غذایی متعادل و غنی از ویتامین سی دریافت می کنید .
• دیابت شیرین
• برخی داروها : بعصی دارو ها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند که باعث کاهش تولید بزاق شوند و می تواند دهان شما را خشک کند و باعث افزایش باکتری در دهان شما شوند . اگر نگران سلامت لثه خود هستید، داروهای تجویز شده خود را با دندانپزشک در میان بگذارید.
• مرتب نبودن مراقبتهای بهداشتی دهان
• کمبود جریان بزاق

آیا بیماری لثه باعث بوی بد دهان می‌شود؟

بوی بد دهان غالباً با مشکلات دهان و دندان مانند عفونت لثه همراه است. هنگامی که باکتری‌های تجمع یافته در پلاک سطح دندان فعالیت می‌کنند مواد شیمیایی آزاد می‌کنند که بوی بدی میدهد. همچنین ممکن است در اثر تجمع پلاک و باکتری‌ها در سطح زبان، بوی بدی ایجاد شود. هنگامی که با مسواک زدن و سایر اقدامات بهداشتی مرتباً دهان خود را تمیز می‌کنید، این بوی بد نیز برطرف می‌شود. سایر عوامل بوی بد دهان عبارتند از نیمه نهفتگی دندان، خشکی دهان، تنفس از راه دهان، ترشحات پشت حلق، عفونت گلو یا ریه، سنگ لوزه، سیگار کشیدن، مشکلات گوارشی و بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت.

علایم بیماری لثه چیست؟

• قرمزی، تورم و سهولت خونریزی لثه
• احساس طعم ناخوشایند یا بوی بد در دهان
• ایجاد لکه های سفید بر روی لثه
• پس‌روی لثه
• تجمع چرک بین لثه و دندان
• تغییر نحوه تماس دندان‌ها با یکدیگر یا فاصله بین دندان‌ها
• اندازه نبودن دندان مصنوعی

بیماری لثه چگونه تشخیص داده می‌شود؟

• معاینه و اندازه گیری لثه – دندانپزشک به کمک وسیله ‌ای به نام پروب، عمق شیار بین لثه و دندان (که به آن پاکِت گفته میشود) را در تمامی دندان‌ها اندازه ‌گیری می‌کند. عمق شیار بین دندان و لثه سالم ۱ تا ۳ میلی‌متر است. همچنین لثه از نظر ابعاد و رنگ بررسی میشود.
• عکس پرتوی ایکس
• معاینه حساسیت دندان

درمان بیماری لثه چیست؟

هدف از درمان بیماری لثه، شناسایی و برطرف کردن عوامل زمینه ‌ساز بیماری لثه است. بیشتر عوامل بیماری لثه را می‌توان با بهداشت منظم و کامل و جرم گیری از بین برد.

داروهای درمان‌ بیماری لثه

درمان با آنتی ‌بیوتیک همراه با روش‌های دیگر برای کمک به درمان بیماری پیشرفته لثه استفاده می‌شود. دهان‌شویه آنتی ‌بیوتیک نیز ممکن است با نظارت دندانپزشک برای این منظور استفاده شود تا جمعیت باکتری‌های عامل بیماری لثه تحت کنترل قرار بگیرد. ژل یا پلت های حاوی داکسی سایکلین یا کلرهگزیدین نیز ممکن است پس از جرم گیری و تسطیح ریشه (روت پلنینگ) در داخل پاکِت‌های عمیق لثه قرار داده شود تا باکتری‌های سرسخت را نابود ساخته و اندازه پاکِت کاهش پیدا کند. درمان‌های دیگر شامل مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی برای کنترل درد می‌باشد.

درمان‌های خانگی و طبیعی برای بیماری لثه

درمان بیماری لثه در خانه به کمک مواد طبیعی امکان پذیر است . شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد داروهای طبیعی زیر می‌تواند برای درمان عفونت لثه کارآمد باشد:
• چای سبز
• پروکسید هیدروژن
• محلول آب نمک ولرم
• جوش شیرین و آب
• دهان شویه برخی روغنهای گیاهی مانند روغن نارگیل یا روغن کنجد
• خمیر دندانهای پیشگیری از پوسیدگی

آیا امکان بازگرداندن آسیب بیماری لثه وجود دارد؟

در صورتی که دلایل بیماری لثه به درستی شناسایی شود و بیمار به بهبود بهداشت دهان و پیگیری درمان‌های پایبند باشد، بیماری لثه برگشت پذیر است. بهترین نتایج زمانی حاصل می‌شود که درمان در مراحل اولیه ژنژیویت شروع شود. در این مرحله معمولاً تنها کاری که لازم است جرم گیری و مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم است. در صورتی که این وضعیت از حالت حاد به مزمن (ژنژیویت مزمن) تبدیل شود و از ژنژیویت به پریودنتیت تبدیل شود نتایج و مسیر بیماری کمتر قابل پیش ‌بینی خواهد بود. بنابراین شروع درمان در مراحل اولیه برای بازگرداندن آسیب‌های ایجاد شده و جلوگیری از گسترش آن، اهمیت بسیار زیادی دارد.

آیا بیماری لثه با بیماری‌های دیگر ارتباط دارد؟

مطالعات زیادی برای درک ارتباط بین بیماری لثه و مشکلات پزشکی دیگر مانند بیماری قلبی، سکته مغزی و بیماری آلزایمر صورت گرفته است. مقایسه باکتری‌های عامل عفونت لثه و بیماری قلبی نشان می‌دهد بین بیماری لثه و بیماری قلبی ارتباط وجود دارد اما پژوهشگران نمی‌توانند رابطه علت و معلولی پیدا کنند. این در واقع ارتباط را به سختی می‌توان اثبات و یا رد کند بنابراین بهتر است فرض بگیریم زندگی بدون بیماری لثه نه تنها به حفظ سلامت دهان بلکه به حفظ سلامت بدن نیز کمک می‌نماید.
اگر چه ممکن است اثبات اینکه بیماری لثه چه مشکلاتی برای سلامتی ایجاد می‌نماید دشوار باشد اما مشخص شده است برخی مشکلات سلامتی می‌توانند به بیماری لثه منجر شوند. در صورتی که هر تغییر ناگهانی در شرایط پزشکی فرد ایجاد شود باید از او در مورد شرایط سلامت دهان و دندان نیز سؤال شود. در صورتی که تغییری در وضعیت سلامتی تان ایجاد شود ممکن است سلامت لثه خیلی زود به خطر بیفتد.

کنترل بیماری لثه در کودکان

بیماری لثه در کودکان بسیار شایع است . بهداشت دهان در همه کودکان باید از دوازده ماهگی شروع شود.

والدین باید دندان‌های کودک را با مسواک و به اندازه یک نخود خمیر دندان، تمیز کنند. همین که فضای دهان شروع به پر شدن کرد با دندان، باید با استفاده از نخ دندان سطوح بین دندان‌ها را تمیز کنید. در ابتدا والدین باید برنامه منظمی برای مسواک زدن دندان‌های کودک داشته باشند تا کودک نیز به این کار عادت کند.

به محض آن که کودک توانایی مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را کسب نمود، این کار را به خود او واگذار کنید و تنها بر او نظارت داشته باشید تا مطمئن شوید این کار را به درستی انجام دهد.

بهتر است از دو سالگی کودک را به دندانپزشک یا متخصص لثه کودکان نشان دهید. به این ترتیب به شکل مؤثری از پوسیدگی دندان و بیماری لثه در بیشتر کودکان جلوگیری می‌شود. در دوران بلوغ احتمال ژنژیویت افزایش پیدا می‌کند که علت آن تغییرات هورمونی در بدن است.

درمان عفونت لثه کودکان به کمک آنتی بیوتیک به تشخیص دندانپزشک امکان پذیر است .

کنترل بیماری لثه در بارداری

بیمار لثه در بارداری نیز بسیار شایع می باشد . بسیاری از زنانی که باردار می‌شوند تصور می‌کنند باید از رفتن به نزد دندانپزشک پرهیز نمایند تا آسیبی به بارداری آنها وارد نشود اما جرم گیری دندان یک درمان پیشگیرانه مهم برای حفظ سلامت بارداری و جنین است. در دوران بارداری زنان در خطر بیشتر ژنژیویت قرار می‌گیرند.

آیا خونریزی لثه در بارداری خطرناک است ؟ اقدام به موثع و درمان التهاب لثه در بارداری باعث از بین رفتن علائم عفونت لثه می شود.

از آنجایی که افزایش هورمون‌ها در این دوران شدید است، لثه مستعد حمله باکتری‌ها و سایر میکروارگانیسم‌های مضر می‌شود. زنان باردار اغلب علی‌رغم رعایت بهداشت دهان تورم و خونریزی لثه را تجربه می‌کنند . به همین علت جرم گیری در بارداری باید بیشتر از حالت معمول انجام شود تا جلوی خطر عفونت لثه گرفته شود.

روش‌های پیشگیری از بیماری لثه

پیشگیری از ژنژیویت و پریودنتیت بسیار ساده است. بهترین راه پیشگیری از آن رعایت درست و منظم بهداشت دهان است. به این معنی که مرتباً مسواک بزنید تا پلاک تشکیل شده بر سطح دندان پاک شود. همچنین باید مرتباً نخ دندان بکشید تا ذرات غذایی گیر کرده بین دندان‌ها خارج شود. برای برخی افراد استفاده از مسواک برقی ساده ‌تر و مؤثرتر است. استفاده از دهان‌شویه پس از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به کاهش جمعیت باکتری‌های عامل بیماری لثه کمک می‌کند.
علاوه بر رعایت اصول بهداشت دهان اقدامات دیگری نیز می‌توانید برای کاهش احتمال بیماری لثه انجام دهید:
استراحت کافی و مدیریت استرس – سیستم ایمنی برای کنترل بیماری‌ها اهمیت زیادی دارد و با خواب کافی و کاهش استرس می‌توانید بدن را برای مقابله با بیماری‌ها از جمله بیماری لثه آماده کنید.
ترک سیگار – احتمال ابتلا به بیماری لثه در افراد سیگاری بسیار بیشتر از دیگران است بنابراین با پرهیز از استعمال دخانیات کمک بیشتری به سلامت لثه و دندان‌های خود می‌کنید.
درمان ارتودنسی -در صورتی که دندان‌ها صاف و همراستا باشند تمیز کردن آنها با مسواک بسیار آسان‌تر و مؤثرتر انجام می‌شود.
رژیم غذایی – باکتریهای موجود در دهان از قند باقی مانده غذا تغذیه می‌کنند بنابراین با محدود کردن غذاهای شیرین و پر کربوهیدرات غذا رسانی به باکتری‌ها را محدود می‌کنید. از طرفی رژیم غذایی متعادل و سالم، سیستم ایمنی را تقویت کرده و بدن را برای مبارزه با عفونت آماده می‌کند.

خمیر دندان مناسب برای پیشگیری از بیماری لثه

هدف از مسواک زدن، پاک کردن پلاک تشکیل شده در سطح دندان‌ها و بین دندان‌ها و پیشگیری از بیماری لثه و پوسیدگی دندان است. در صورتی که به صورت منظم و صحیح مسواک بزنید همه خمیر دندان‌ها می‌توانند از عهده این کار بربیاید. برخی ترکیبات مورد استفاده در برخی انواع خمیر دندان در پاک کردن پلاک مؤثرتر است و از تشکیل پلاک در سطح دندان پس از مسواک زدن جلوگیری می‌کند. مواد ساینده موجود در برخی انواع خمیر دندان مانند سیلیکات و کربنات کلسیم به پاک کردن پلاک‌هایی که سخت‌تر چسبیده ‌اند، کمک می‌نماید. سولفات لوریل سدیم یک ماده تمیز کننده مورد استفاده در خمیر دندان است که باعث خاصیت کف کنندگی خمیر دندان می‌شود. از نظر میزان سولفات لوریل سدیم یا SLS خمیر دندانها متفاوتند. مقدار زیاد سولفات لوریل سدیم برای بیمارانی که خشکی دهان دارند یا تولید بزاق در آنها کم است، میتواند مشکل ساز باشد. برخی انواع خمیر دندان خاوی عامل کنترل پلاک مانند پیروفسفات و سیترات روی هستند که از چسبیدن پلاک به دندانها پس از مسواک زدن، جلوگیری می نماید. با استفاده از خمیر دندان حاوی هر یک از ترکیبات نامبرده کارایی مسواک زدن افزایش می یابد.
به علاوه شستشوی دهان با دهان شویه حاوی روغنهای ضروری به مدن ۳۰ ثانیه پس از مسواک، میتواند به کنترل تجمع پلاک کمک نماید.

آیا بیماری لثه مسری است؟

اگر چه بیشتر عواملی که منجر به بیماری لثه میشوند بستگی به خود فرد دارند، اما شواهد محدود علمی نشان میدهند باکتریهای عامل بیماری لثه از والدین به کودکان و از زن و شوهر به یکدیگر منتقل میشود.

اگر سابقه بیماری لثه در خانواده شما وجود دارد، به دندانپزشک خود این موضوع را بگویید . به این صورت شما در معرض خطر کمی در ابتلا به عفونت و التهاب لثه قرار می گیرید .

اگر مطمئن نیستید بیماری لثه دارید باید بگوییم شما تنها نیستید. میلیون ها نفر در مرحله ای ا بیماری و التهاب لثه هستند که از آن بی خبر هستند . مراقبت از دندان و رعایت بهداشت دهان و دهان و مراجعه منظم به دندانپزشک هر شش ماه یکبار از اقدامات مهم برای جلوگیری و پیشگیری از بیماری لثه می باشد .

برخی سوالات متداول بیماری لثه

در این بخش پاسخ برخی سوالات متداول درباره بیماری لثه می پردازیم . اگر سوالی در رابطه با عفونت دندان یا بیماری لثه دارید انتهای برگه در قسمت نظرات از ما سوال کنید .

۱- برای عفونت دندان چی بخوریم ؟

میوه ها و سبزیحات سرشار از فیبر . پنیر، شیر، ماست ساده و سایر محصولات لبی . چای سبز و سیاه . آدامس بدون قند . آبمیوه و سوپ .

۲- آنتی بیوتیک طبیعی برای عفونت دندان چیست ؟

درمان گیاهی عفونت دندان و بیماری لثه به صورت صد در صد عملی وجود ندارد ولی میتوان از آب نمک و جوشانده های گیاهی تورم لثه و عفونت را کنترل کرد .

استفاده از آب نمک برای عفونت دندان و بیماری لثه بهترین گزینه درمان خانگی است .

استفاده از آنتی بیوتیک برای عفونت دندان بنا بر تجویز دندانپزشک متفاوت است ولی اکثر دندانپزشک ها آموکسی سیلین را برای عفونت دندان تجویز می کنند .

منبع: medicinenet